Cách Đức Phanxicô chọn giám mục
Lễ tấn phong giám mục Julio Larrondo, tân giám mục phụ tá của giáo phận Santiago, Chi-lê | YouTube
Ngày thứ ba 11 tháng 10, trong một tác phẩm chưa từng xuất bản. Không có mục tử tiêu chuẩn, Giám mục và mục tử (L’évêque et le pasteur, nxb. San Paolo, 2022) quyển sách được xuất bản cùng với nhà thần học Ý, hồng y Carlo Maria Martini (1927 -2012). Mô tả những phẩm chất cần thiết để lãnh đạo một giáo phận, Đức Phanxicô tâm sự ngài cố gắng “thánh hiến các giám mục, những người trên hết là mục tử trung thành chứ không phải những người lên để có địa vị”.
Giám mục và mục tử là quyển sách tiếng Ý được Quỹ Carlo Maria Martini tài trợ nhân dịp kỷ niệm 10 năm hồng y qua đời. Quyển sách gồm bài tiểu luận dài 72 trang của tổng giám mục Milan về sứ mệnh giám mục, kế đó là bài tiểu luận 25 trang của Đức Phanxicô về vai trò chủ chăn của giám mục. Đức Phanxicô cũng viết lời bạt dài 7 trang, chú giải quan điểm của hồng y Martini. Tất cả các văn bản đều chưa từng đăng.
Ngài viết: “Việc chọn một giám mục không dựa theo sở thích, tình cảm hoặc khuynh hướng của chúng ta, mà hàng năm dựa trên hàng trăm terna (ba tên) được đệ trình, trong đó phải chọn các mục tử có khả năng lãnh đạo các giáo phận trên toàn thế giới. Ngài nói: “Việc bầu chọn một giám mục phải rõ ràng vì dân Chúa, họ biết cách nhận ra một mục tử tốt.”
Ngài nhấn mạnh: “Chúng ta phải luôn hỏi hàng tu sĩ và giáo dân xem họ nghĩ gì về một ứng viên nào đó của chức giám mục và không chấp nhận một áp lực nào khi có các cuộc bầu cử. Đó là tìm kiếm “tính cách độc đáo của mục tử mà mọi Giáo hội đều cần”. Dù đôi khi rất khó tìm các ứng viên, nhưng phải tìm với một năng động thánh thiện vì Thiên Chúa không bỏ rơi dân Ngài mà không có người chăn dắt”.
Giám mục, một nghề nhiều bất trắc?
Tử đạo, DNA của chức giám mục
Ngài giải thích, phải tìm kiếm “những người không bị ám ảnh bởi nỗi sợ, nhưng có thể can đảm nói với thế giới rằng, nhân loại không được định sẵn để đi lạc đường”. Ngài nhắc lại, vì kế vị các thánh tông đồ là tử đạo, là “DNA của giám mục”.
Các giám mục phải “khiêm tốn, hòa nhã, có khả năng phục vụ” trước khi “là người có năng lực trong các vấn đề mục vụ”. Đức Phanxicô trích lời hồng y Giuseppe Siri đã nói: “Năm đức tính của một giám mục: thứ nhất kiên nhẫn, thứ hai kiên nhẫn, thứ ba kiên nhẫn, thứ tư kiên nhẫn và cuối cùng là kiên nhẫn với những ai mời gọi chúng ta kiên nhẫn”.
Những gì một giám mục không nên là
Đức Phanxicô chỉ trích giám mục “doanh nhân” hay giám mục luôn mang theo mình chiếc va-li, người làm cho giáo dân của mình thành “mồ côi”. Ngài lấy làm tiếc: “Một giám mục xem giáo phận mình là nơi quá vãng để đi đến một giáo phận khác lớn hơn hoặc quan trọng hơn” mà quên mất rằng mình đã kết hôn với Giáo hội. Ngài khẳng định, khi họ thèm muốn một giáo phận khác, họ đã phạm tội “ngoại tình”.
Ngài cũng cảnh báo chống lại “tâm lý hám danh” làm giáo dân xa lánh, vì giám mục là “người quản lý của Chúa, không phải người quản lý của cải, quyền lực, các công việc thế gian”. Và nếu các giám mục là “những người bảo vệ học thuyết”, thì Giáo hội không “cần những người biện hộ cho những lý do chính đáng của mình, cũng không cần những kẻ thập tự chinh cho những cuộc chiến của họ”.
Giám mục của Những người khốn khổ, Les Misérables là tấm gương
Đức giáo hoàng đưa ra hai ví dụ về người mục tử tốt lành, người “sống chết trên đường” với dân Chúa: trước hết là Thánh Turibe của Mogrojevo (1538-1606), giám mục Lima ở Peru, người mà cả cuộc đời đã chất đầy va-li của ngài với những khuôn mặt và những cái tên ngài gặp trên đường đi. Sự gần gũi đích thực này làm giấy thông hành lên thiên đàng của ngài, ngài nhắc lại cái chết của giám mục “trong một bộ lạc nhỏ khi người da đỏ chơi sáo chirimia để ngài bình an rời khỏi thế giới này”.
Người còn lại là nhân vật hư cấu, giám mục Charles-François-Bienvenu Myriel, giáo phận Digne ở phần đầu quyển Những người khốn khổ, Les Misérables của Victor Hugo. Ngài trích dẫn mô tả mà tiểu thuyết gia người Pháp viết về giám mục. Được hồng y Martini đưa ra làm ví dụ: “Nỗi khốn khổ chung là của tôi”. “Một giám mục được đào tạo về khoa học nhân văn, người đã đọc những quyển tiểu thuyết hay nói về đam mê và các thảm kịch của nhân loại sẽ có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bí ẩn của người khác.”
Các giám mục được chọn như thế nào?
Hai hồng y Dòng Tên
Hồng y Martini và Đức Phanxicô là những hồng y ở trong Hồng y đoàn giữa những năm 2001 (ngày hồng y Bergoglio vào Hồng y đoàn) đến năm 2012 (ngày qua đời của hồng y Martini). Hai người là nhân vật chính của mật nghị năm 2005, trong đó họ có một số phiếu bầu trước khi Hồng y đoàn quyết định chọn Đức Bênêđíctô XVI. Hồng y Martini đã xin các người ủng hộ ngài dồn phiếu cho Đức Bênêđíctô XVI dù các ngài có những quan điểm thần học rất khác nhau. Cũng có những nhân chứng ngược lại cho rằng ngài xin ủng hộ giáo hoàng hiện nay nhưng không thành công.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
