Điều gì đã làm Đức Phanxicô mất nhiều thì giờ để thay đổi giới lãnh đạo cao cấp của Vatican?
international.la-croix.com, Robert Mickens, 2022-10-07
Họ là một nhóm nhỏ những người lớn tuổi, một số quá tuổi hưu của các giám mục công giáo.
Nhìn vào tên và số tuổi của những người đứng đầu các văn phòng quan trọng nhất Vatican, quý vị sẽ nhận ra đó là cấp điều hành cơ quan hành chính trung ương của Giáo hội.
Người ta nghĩ một khi Đức Phanxicô hoàn thành việc cải tổ Giáo triều la-mã, ngài sẽ bắt đầu phát các đồng hồ vàng cho những người thuộc cấp lão thành này – hầu hết họ là những người ngài “thừa kế” từ Đức Bênêđíctô XVI – và sẽ thay thế họ bằng những người có nghị lực và tầm nhìn để thực hiện cải cách.
Cuộc cải cách chủ yếu đã được hệ thống hóa với việc công bố tông hiến Anh em hãy rao giảng Tin Mừng Praedicate Evangelium ngày 19 tháng 3 – gần bảy tháng trước. Và tông hiến có “hiệu lực trọn vẹn” ngày chúa nhật lễ Hiện Xuống 5 tháng 6 – hơn bốn tháng trước.
Tuy nhiên, cho đến nay chỉ có hai trong số 16 phân bộ và chín văn phòng chính khác đã được thay đổi. Hai trong số hai mươi lăm.
Và cũng cho đến nay, giáo hoàng chỉ đơn thuần chuyển các giám chức hiện tại của Vatican sang các chức vụ mới trong Giáo triều. Ngài đã làm ngày 26 tháng 9.
Trò chơi đổi ghế trong ban nhạc
Hồng y Bồ Đào Nha José Tolentino de Mendonça, 56 tuổi, người đứng đầu Thư viện Tông tòa bốn năm qua, được bổ nhiệm làm bộ trưởng Bộ Văn hóa và Giáo dục. Ngài thay thế tổng giám mục Ý Angelo Vincenzo Zagi, 72 tuổi, 10 năm vừa qua tổng giám mục là thư ký (số 2) của Bộ Giáo dục Công giáo cũ.
Đức Phanxicô cũng bổ nhiệm giám mục người Ý Giovanni Cesare Pagazzi, 57 tuổi, giáo sư tại Viện Gioan-Phaolô II về Hôn nhân và Gia đình có trụ sở ở Rôma làm thư ký bộ Văn hóa và Giáo dục.
Và cho đến bây giờ, trò chơi đổi ghế trong ban nhạc này là tất cả những gì đã có.
Ngoại trừ bộ Truyền giáo Phúc âm hóa, văn phòng thừa kế ‘Propaganda Fide’ và hiện bao gồm Hội đồng Tòa Thánh ngắn hạn cổ võ Tái Loan báo Tin Mừng (được thành lập vào năm 2012).
Bộ này được liệt kê là bộ phận hàng đầu của Vatican trong việc Rao giảng Tin mừng. Và bộ có tân bộ trưởng – Đức Phanxicô. Điều này tương tự như thời tiền Công đồng Vatican II (1962-65) khi văn phòng giáo lý là quan trọng nhất và giáo hoàng là bộ trưởng của nó.
Trong tác động này, những người đứng đầu hai văn phòng vừa được kết hợp – hồng y người Philippin Luis Tagle (bộ Truyền giáo các dân tộc) và tổng giám mục Ý Rino Fisichella (bộ Tân Phúc âm hóa) – đều không có chức danh riêng.
Liệu hồng y Tagle, 65 tuổi, người được xem là có thể trở thành giáo hoàng, sẽ ở lại với tư cách là hồng y thư ký hay ngài sẽ được chuyển đến một chức vụ khác bên trong Vatican?
Và tổng giám mục Fisichella, 71 tuổi, người từng được xem là ngôi sao đang lên trong số các thần học gia của Giáo hội thì sao? Liệu ngài có chính thức được cho là nhân vật số 2 tại bộ Truyền giáo hay Đức Phanxicô sẽ giao cho ngài một công việc khác trong Giáo triều?
Học thuyết và các giám mục
Chúng ta không biết vì sao Đức Phanxicô lại chờ quá lâu để thay thế những người đứng đầu các cơ quan quản lý học thuyết, các giám mục, các Giáo hội Đông phương, và các dòng tu. Mỗi người trong số họ đều đã quá tuổi nghỉ hưu bình thường là 75 tuổi.
Hồng y Luis Ladaria, 78 tuổi, tu sĩ Dòng Tên người Tây Ban Nha, là bộ trưởng Bộ Tín Lý, Đức Bênêđíctô XVI đã bổ nhiệm cựu giáo sư Đại học Gregorian làm thư ký bộ từ năm 2008, như thế ngài ở Bộ Tín Lý đã 14 năm.
Đức Phanxicô bổ nhiệm hồng y Ladaria làm bộ trưởng năm 2017 để thay thế hồng y Gerhard Müller, lúc đó mới 69 tuổi. Hồng y Müller người Đức lúc đó mới phục vụ 5 năm ở chức vụ này và giáo hoàng giải thích, nhiệm kỳ ở Bộ Tín Lý chỉ 5 năm. Hồng y Ladaria đã hoàn thành năm thứ năm ngày 1 tháng bảy – tức là ba tháng trước.
Bộ Giám mục là một bộ chính khác đang chờ thay đổi ở cấp cao. Và tất cả mọi người đều mong đợi đây sẽ là một sự kiện lớn.
Hồng y người Canada gốc Pháp Marc Ouellet đã 78 tuổi và đã làm bộ trưởng 12 năm. Gần với thần học bảo thủ của Đức Bênêđíctô XVI, nhiều người thắc mắc vì sao Đức Phanxicô giữ hồng y Ouellet ở vị trí chủ chốt này hơn ba năm sau tuổi nghỉ hưu. Phụ tá hồng y là tổng giám mục Ilson de Jesus Montanari, người Brazil 63 tuổi được Đức Phanxicô bổ nhiệm chỉ vài tháng sau triều giáo hoàng của ngài. Như thế tổng giám mục đã tại vị được chín năm.
Những người làm việc ở Vatican trầm ngâm
Một người Brazil khác – hồng y João Bráz de Aviz, 75 tuổi – là một nhà lãnh đạo hàng đầu khác của Giáo triều có từ thời Đức Bênêđíctô XVI. Ngài được bổ nhiệm đứng đầu bộ các Dòng tu nam nữ năm 2011, như thế ngài đã ở đây 13 năm.
Nhân vật số 2 của ngài là tổng giám mục Tây Ban Nha Jose Rodriguez Carballo đã tại vị gần mười năm. Ngài là người đầu tiên được Đức Phanxicô bổ nhiệm sau khi ngài được bầu chọn vào tháng 3 năm 2013, là cựu bề trên Tỉnh dòng Tiểu đệ Phanxicô năm nay 69 tuổi. Liệu Đức Phanxicô có chuyển tổng giám mục lên ghế bộ trưởng không?
Và, cuối cùng là bộ các Giáo hội Đông phương được đặt dưới sự chỉ đạo của hồng y Argentina Leonardo Sandri từ 15 năm qua. Ngài là nhà ngoại giao lâu đời của Vatican, người từng là nhân vật hậu trường quan trọng của triều Đức Gioan-Phaolô II và sẽ 79 tuổi vào tháng tới.
Thư ký mục vụ của ngài là tổng giám mục Ý Giorgio Demetrio Gallaro, đã đến Hoa Kỳ và gia nhập Giáo hội Melkite Hy Lạp ở đây. Ngài được bổ nhiệm làm nhân vật số 2 cách đây chưa đầy hai năm, nhưng ngài sẽ 75 tuổi vào tháng 6 năm sau.
Cuối cùng thì khi nào Đức Phanxicô sẽ thay đổi các nhà lãnh đạo già nua này của Giáo triều la-mã? Người ta cho rằng, Đức Phanxicô đang giữ kín kế hoạch của riêng mình, vốn đã là phong cách làm việc trong thời gian gần đây của ngài.
Vì lý do này, những người làm việc tại Vatican rất trầm ngâm. Một số thực sự lo lắng. Và hầu hết đều mất tinh thần.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
