Một giáo hoàng và ba tu sĩ Dòng Tên được vinh danh trên bầu trời
cath.ch, Bernard Hallet, 2023-02-14
Bốn tiểu hành tinh hiện mang tên của một giáo hoàng và ba tu sĩ Dòng Tên. Vành đai tiểu hành tinh. Hình ảnh minh họa | ©Pixabay
Liên minh Thiên văn Quốc tế (IAU) vinh danh một giáo hoàng và ba nhà thiên văn Dòng Tên trên bầu trời. Trong bản tin tháng hai, tổ chức này đã đặt tên các vị cho bốn tiểu hành tinh nằm trong vành đai tiểu hành tinh giữa Sao Hỏa và Sao Mộc.
Trang web Katholisch cho biết, trong bản tin mới nhất, nhóm đặt tên cho các thiên thể nhỏ của Liên minh Thiên văn đã công bố tiểu hành tinh được phát hiện năm 2012 và mang số hiệu 560794 bây giờ sẽ được gọi là “Ugoboncompagni”.
Ugo Boncompagni được bầu làm giáo hoàng ngày 13 tháng 5 năm 1572 và lấy tên hiệu là Gregory XIII. Trong triều giáo hoàng của ngài, ngài đã khuyến khích các công việc khoa học và cải cách lịch. Ngày nay chúng ta vẫn còn dùng lịch Gregorian của ngài. Liên minh Thiên văn vinh danh ngài vì những đóng góp của ngài cho ngành thiên văn. Ngài đã xây dựng “Tháp gió” ở Đài thiên văn Vatican. Hoàn thành năm 1580, tháp cao 73 mét, đặc biệt được dùng như đài quan sát để thực hiện các quan sát thiên văn cần thiết cho việc cải cách lịch.
Ba tu sĩ Dòng Tên bất tử
Bên cạnh giáo hoàng Gregory XIII còn có ba tu sĩ Dòng Tên cũng được vinh hạnh được đặt tên cho tiểu hành tinh: cựu giám đốc Đài thiên văn Vatican Johann Georg Hagen (1847-1930). Các thí nghiệm của ông về vòng quay Trái đất đã xác nhận các lý thuyết của Nicolas Copernicus và Galileo. Nhà thiên văn học và thần học William Stoeger (1943-2014), người đã xác minh bằng thực nghiệm các lý thuyết toán học về vũ trụ học, và nhà vật lý và triết gia Robert Janusz (sinh năm 1964), người nghiên cứu các cụm sao và vật chất giữa các vì sao.
Các tiểu hành tinh được đặt tên để vinh danh là các tiểu hành tinh mang số 562971 của Johannhagen, số 551878 của Stoeger và số 565184 của Janusz. Bốn tiểu hành tinh nằm trong vành đai tiểu hành tinh giữa Sao Hỏa và Sao Mộc và được phát hiện tại Đài thiên văn Vatican.
Nhà thiên văn học Dòng Tên Robert Macke, người nghiên cứu khí tượng học tại Đài thiên văn Vatican, đã đếm được ít nhất 32 tiểu hành tinh mang tên các tu sĩ Dòng Tên, kể cả những tên mới. Ví dụ, kể từ năm 2000, một tiểu hành tinh mang tên “Ratzinger”, vì hồng y Joseph Ratzinger, khi đó là bộ trưởng bộ Giáo lý Đức tin đã mở kho lưu trữ của Vatican cho khoa học.
Trong nhiều thế kỷ. Dòng Tên đã kết nối chặt chẽ với ngành thiên văn. Các nhà nghiên cứu như Angelo Secchi, người sáng lập ngành vật lý thiên văn hiện đại, xuất thân từ Dòng Tên. Đài quan sát Vatican, có lịch sử bắt đầu với việc xây dựng Tháp Gió vào thế kỷ 16, được các tu sĩ Dòng Tên chỉ đạo ngay từ đầu. Ngày nay, trung tâm thiên văn ở Castel Gandolfo và các cơ sở nghiên cứu được đặt tại Đại học Arizona, Mỹ từ năm 1981. Ở Arizona, đài quan sát có nơi quan sát thiên văn riêng của mình trên núi Graham.
Đặt tên cho các tiểu hành tinh
Đặt tên cho các tiểu hành tinh là một quá trình gồm nhiều bước. Một thiên thể mới được đăng ký khi nó được một người quan sát trong hai đêm liên tiếp. Sau đó, các trường hợp nhìn thấy phải được báo cáo cho Trung tâm hành tinh nhỏ của Liên minh UAI, nơi chỉ định một số nhận dạng tạm thời. Tiếp theo, các quan sát trước đó về các thiên thể chưa xác định trước đây được đem ra so sánh với quan sát mới, các bản đúp được nhập lại với nhau.
Ngay khi quỹ đạo chính xác có thể được xác định từ dữ liệu, tiểu hành tinh sẽ có một con số cố định. Quyền chọn tên thuộc về nhà nghiên cứu đã cung cấp đủ dữ liệu cho việc tính toán quỹ đạo, do đó không nhất thiết thuộc về người khám phá đầu tiên. Đề xuất đặt tên sau đó được nhóm làm việc xem xét để đặt tên cho các thiên thể nhỏ và cuối cùng được công bố chính thức.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
