Đức Phanxicô từ nhiệm vào năm 2024?
Đức Phanxicô cầu nguyện trước mộ Thánh giáo hoàng Celestin V, nơi Đức Bênêđíctô XVI đã đặt dây pallium của ngài năm 2009, 4 năm trước khi ngài từ nhiệm.
Khi nào thì giáo hoàng từ chức?
Với nhiều người công giáo không hài lòng với đường lối Giáo hội đang thực hiện dưới triều giáo hoàng Phanxicô, nếu và khi nào ngài từ chức có lẽ là những câu hỏi được đặt ra nhiều nhất. Đây không phải là những câu nói vào nói ra nghe chói tai hoặc vô ích. Giáo hội công giáo là một tổ chức thứ bậc do người đứng đầu chỉ đạo quan điểm và hệ tư tưởng, họ được một nhóm nhỏ các hồng y bầu chọn. Điều này không có nghĩa Hồng y đoàn bỏ qua các cảm nhận trong Giáo hội, đặc biệt ở vào thời buổi số người đến nhà thờ ngày cảng giảm mạnh và với sức mạnh của truyền thông xã hội, người công giáo có một cái loa cực mạnh. Vì vậy, điều đáng xem xét không chỉ là xem liệu giáo hoàng có từ chức hay không, mà còn xem những gì các hồng y có thể làm khi phải làm.
Đức Phanxicô đã không làm gì mạnh để bác bỏ tin đồn về việc ngài sẽ từ nhiệm sớm. Gần đây ngài nói với các nhà báo, ngài sẽ không còn có thể đi nhiều như trước, một ngày nào đó ngài sẽ từ nhiệm. Ngài lặp lại cụm từ – “cánh cửa đã mở” – và chẳng có gì sai trái khi một giáo hoàng từ chức. Đầu triều giáo hoàng ngài đã nói, nên xem việc một giáo hoàng từ nhiệm là chuyện bình thường và ngài nghĩ triều giáo hoàng của ngài sẽ ngắn, ngài mô tả quyết định từ chức của người tiền nhiệm là “can đảm”.
Ngài nói với hãng tin Reuters, ngài có thể từ nhiệm nếu tình trạng sức khỏe kém ngăn cản ngài tiếp tục. Hãng tin Associated Press cũng đưa tin, ngài sẽ không sống ở Vatican hoặc về lại Argentina khi nghỉ hưu, trong một cuộc phỏng vấn với TelevisaUnivision. Khi phủ nhận ngài dự trù về hưu sớm, thêm một lần nữa ngài tuyên bố “cánh cửa đã mở” sau khi Đức Bênêđíctô XVI từ nhiệm. Cũng không thể phủ nhận rằng Đức Bênêđíctô XVI đã đặt nền móng cho Đức Phanxicô từ nhiệm.
Có lẽ chính Đức Bênêđíctô XVI là người đưa ra dấu chỉ về thời điểm có thể từ chức. Không có quy tắc chống lại việc có hai giáo hoàng danh dự còn sống – đặc biệt là khi các đề xuất đang được tiến hành để xác định rõ ràng vai trò của một giáo hoàng danh dự – thì Đức Phanxicô cũng có thể chờ Đức Bênêđíctô XVI qua đời để từ chức. Dù Đức Bênêđíctô XVI có sức khỏe tốt nhưng ở tuổi 95, ngài có thể qua đời trong vài năm tới. Điều này có thể tạo cơ hội cho Đức Phanxicô từ nhiệm. Vào cuối tuần này, Đức Phanxicô sẽ đến Aquila, thành phố miền trung nước Ý, nơi có mộ của Thánh giáo hoàng Celestin V mà Đức Bênêđíctô XVI đã để lại dây pallium của ngài năm 2009, một cử chỉ sau này được hiểu như dấu hiệu dự định từ nhiệm của ngài (Célestin từ chức sau năm tháng vào năm 1294).
Tiếp đó là Đại hội Thường kỳ lần thứ mười sáu của Thượng Hội đồng Giám mục – hay Thượng hội đồng hiệp hành – sẽ kết thúc vào tháng 10 năm 2023. Đức Phanxicô đưa Giáo hội vào một loạt các cuộc tham vấn. Quá trình đã bắt đầu năm 2021 ở các Giáo hội địa phương và hiện đang ở giai đoạn lục địa. Dù các con số liên quan thấp hơn những gì có thể được xem là cần thiết để làm cho tiến trình có ý nghĩa, nhưng Thượng hội đồng về hiệp hành vẫn được xem là trọng tâm chương trình nghị sự của ngài. Và thời điểm cuối, Đức Phanxicô có thể cảm thấy mình đã củng cố một phần quan trọng trong di sản của ngài.
Điều này đưa chúng ta đến đầu năm 2024, khi Đức Bênêđíctô XVI bước vào những năm cuối của tuổi 90. Một lần nữa, đây không phải là suy đoán không có cơ sở. Giáo hoàng đã gợi ý, hết gợi ý này đến gợi ý khác, rằng ngài sẽ từ chức. Liệu các dấu hiệu có tiếp tục vượt ra ngoài Aquila không. Chẳng hạn việc phong các tân hồng y tựa như một di sản phụ thêm, với một công nghị được tổ chức vào cuối tuần này. Sẽ có 20 tân hồng y, 16 hồng y dưới 80 tuổi, như thế họ sẽ là cử tri trong một mật nghị có thể. Không cần thiết phải có công nghị ngay bây giờ. Ngay cả Vatican News cũng gọi đây là một “thông báo bất ngờ, và trước thời hạn gần ba tháng,” vì “cuối tháng 8 không phải là thời gian truyền thống cho các công nghị.”
Liên kết với các tuyên bố gần đây, có một gợi ý mạnh cho rằng có thể có một cái gì đó đang xảy ra. Có thể giáo hoàng không làm gì trong năm nay, nhưng một khi Thượng hội đồng kết thúc, ngài có thể cảm thấy thời điểm thích hợp, đặc biệt nếu Đức Bênêđíctô XVI qua đời hoặc có một cái gì đó trong thời gian ngắn. Đây không phải là những bàn tán khi một tân giáo hoàng sẽ thay đổi hướng đi của Giáo hội, trong khi những bổ nhiệm của Đức Phanxicô gợi ý, ngài ủng hộ một người kế vị theo hình ảnh của ngài. Sau khi năm 2023 kết thúc, di sản của ngài đã được an toàn, những hành động nghiêm túc có thể bắt đầu. Từ đây đến lúc đó, người công giáo có lẽ sẽ có một ý tưởng rõ ràng hơn nhiều về việc Đức Phanxicô từ nhiệm.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
