Cái chết của Đức Bênêđictô XVI, một tình huống xử lý tế nhị cho Đức Phanxicô
Đức Phanxicô xin giáo dân đặc biệt cầu nguyện cho người tiền nhiệm 95 tuổi của mình. Được bầu làm giáo hoàng năm 2005, ngài nghỉ hưu năm 2013 vì lý do sức khỏe.
Bất chấp những khác biệt về ý thức hệ, hai giáo hoàng thân tình chung sống với nhau trong mười năm. Đức Phanxicô sẽ cử hành tang lễ của Đức Bênêđictô ngày thứ năm 5-1-2023.
Bênêđictô XVI và Đức Phanxicô tại Castel Gandolfo, dinh thự mùa hè của các giáo hoàng tháng 6 năm 2015. (Ảnh/ABACA)
Cái chết của Đức Bênêđictô XVI tạo ra một tình huống chính trị-tôn giáo khá tế nhị cho người kế nhiệm ngài cũng như cho Giáo hội công giáo xử lý. Tang lễ của nhà thần học người Đức qua đời ngày thứ bảy 31 tháng 12-2022 tại đan viện Mẹ Giáo hội, bên trong Vatican nơi ngài sống ẩn dật gần mười năm nay sẽ được Đức Phanxicô cử hành sáng thứ năm 5 tháng 1-2023.
Làm cả thế giới ngạc nhiên, tháng 2 năm 2013, Đức Bênêđictô từ nhiệm vì lý do sức khỏe. Quyết định lịch sử của ngài – giáo hoàng Celestine V thế kỷ 13 là giáo hoàng cuối cùng từ nhiệm – đã dẫn đến việc tổ chức mật nghị ngày 13 tháng 3 năm 2013 bầu giáo hoàng Dòng Tên người Châu Mỹ Latinh đầu tiên trong lịch sử lên làm giáo hoàng. Sự xuất hiện tối hôm đó, trên ban công Đền thờ Thánh Phêrô của tổng giám mục Buenos Aires, Jorge Mario Bergoglio, là ngạc nhiên lớn thứ nhì trong tiến trình lịch sử chưa từng có này của Giáo hội công giáo.
Là một tổ chức rất phức tạp trong các nghi thức, Giáo hội công giáo đã hệ thống hóa nghiêm ngặt tang lễ của một giáo hoàng tại vị; nhưng bây giờ không phải là trường hợp này. Nhưng có vẻ như Joseph Ratzinger, rất cầu kỳ về phụng vụ và thích cử hành thánh lễ bằng tiếng la-tinh lại để lại những chỉ dẫn đơn giản cho buổi lễ. Từ thứ hai, thi thể của ngài sẽ được đưa về Đền thờ Thánh Phêrô để giáo dân đến tiễn biệt ngài. Năm 2005, cái chết của Đức Gioan Phaolô II đã khơi dậy lòng nhiệt thành chưa từng có của giáo dân. Hàng trăm ngàn người đã chờ rất lâu, có khi cả 24 giờ để tưởng niệm trong giây lát trước giáo hoàng quá cố. Hơn một triệu người về Rôma ngày 8 tháng 4 năm 2005 dự tang lễ do Đức Bênêđictô XVI tương lai cử hành. Cái chết của nhà thần học người Đức, ít nổi tiếng và lôi cuốn hơn so với giáo hoàng Ba Lan, có thể sẽ không tạo một nhiệt tình như vậy.
Các tin tức trấn an
Nhưng thực tế vẫn là một xử lý tế nhị cho Đức Phanxicô. Những đối thủ gay go nhất của ngài như hồng y Robert Sarah hay Gerhard Ludwig Müller thường có khuynh hướng chống lại hai giáo hoàng nhằm làm suy yếu quyền lực giáo hoàng Dòng Tên người Argentina. Cuối buổi tiếp kiến chung thứ tư hàng tuần, chính Đức Phanxicô tuyên bố tình trạng sức khỏe của người tiền nhiệm ngày càng nặng là điều bất thường. Ngài xin giáo dân công giáo cầu nguyện đặc biệt cho Đức Bênêđictô XVI vì ngài “đang bị bệnh rất nặng”. Một cách để cho các đối thủ của ngài và những người thân cận với giáo hoàng danh dự biết ngài nắm tình hình. Những ngày sau khi ngài xin cầu nguyện, những người thân cận Đức Bênêđictô liên tục gởi tin nhắn trấn an.
Tang lễ sẽ được Đức Phanxicô cử hành, một dịp để ngài nói lên chân dung, đánh giá triều giáo hoàng của người tiền nhiệm của mình. Dù muốn hay không, hai giáo hoàng đã chung sống với nhau gần mười năm, Đức Phanxicô không ngừng tỏ ra kính trọng và nồng hậu với Đức Bênêđictô XVI.
Đức Phanxicô yếu đi và nhiều cơn đau tái phát
Tuy nhiên, giữa họ vẫn còn những khác biệt sâu sắc, đặc biệt là về phụng vụ. Gần đây, Đức Phanxicô đã cố gắng hạn chế việc sử dụng thánh lễ la-tinh mà Đức Bênêđictô XVI đã tự do hóa. Mối quan hệ với hồi giáo cũng là một điểm khác biệt quan trọng giữa hai vị giáo hoàng. Đức Phanxicô duy trì mối quan hệ thường xuyên với một số giáo sĩ hồi giáo như Đại Imam Ahmed Al-Tayeb của Viện Al-Azhar, Cairo.
Suy yếu do cơn đau tái phát ở đầu gối phải và sau lần phẫu thuật phức tạp vào mùa hè năm 2021, Đức Phanxicô hiện phải ngồi xe lăn, có nguy cơ phải đối diện với áp lực buộc ngài phải từ nhiệm ngày càng gia tăng. Trong một cuộc phỏng vấn với nhật báo ABC Tây Ban Nha đăng ngày 17 tháng 12, Đức Phanxicô đã nói về vấn đề này: “Chúng ta cai trị bằng cái đầu, không phải bằng đầu gối.”
Marta An Nguyễn dịch
Bài đọc thêm: Và đột nhiên Đức Phanxicô nói Đức Bênêđictô “đau rất nặng”
Trong nhà nguyện còn chưng cây thông và máng cỏ. Đức Bênêđictô yên nghỉ trên tấm vải đỏ sẫm giữa ba chiếc gối đệm. Ngài không mang dây pallium, dấu hiệu chức vụ giám mục như trường hợp Đức Gioan-Phaolô II. Ngài cũng không mặc áo choàng ngắn màu đỏ, cũng như không mang đôi giày đỏ như ngài vẫn thường mang khi còn là giáo hoàng. Ngài mặc chiếc áo lễ đỏ bên ngoài chiếc áo trắng thêu hoa, là dấu hiệu dành riêng cho các giáo hoàng kể từ khi Đức Phaolô VI qua đời năm 1978.
